Ματίς × Φωβισμός: Ένα καλλιτεχνικό κίνημα ενάντια στην παραδοσιακή αισθητική

Ο Ανρί Ματίς (1869-1954) κατατάσσεται μαζί με τους Πάμπλο Ρουίζ Πικάσο , Βίνσεντ βαν Γκογκ και Πολ Σεζάν ως ένας από τους σημαντικότερους ζωγράφους του 20ού αιώνα . Γεννήθηκε σε οικογένεια φαρμακοποιών και εμπόρων σιτηρών στο Λε Κατό της Πικαρδίας, στη βόρεια Γαλλία.

Από το 1882 έως το 1887, σπούδασε νομική, αλλά αργότερα εγκατέλειψε τη νομική του καριέρα για να ξεκινήσει τη ζωγραφική. Σπούδασε κοντά στον William-Adolphe Bouguereau στην προκαταρκτική τάξη της Académie Julian. Το 1892, εισήλθε στην École des Beaux-Arts , όπου σπούδασε στο στούντιο του συμβολιστή ζωγράφου Moreau.

Η συζήτηση του Moreau σχετικά με τη φύση του θέματος της θεωρίας των χρωμάτων στη ζωγραφική άσκησε βαθιά επιρροή στον Matisse. Ο Moreau σκέφτηκε: «Δεν μπορείς να αποκτήσεις όμορφα χρώματα αντιγράφοντας τη φύση. Τα χρώματα σε έναν πίνακα πρέπει να προέρχονται από τη σκέψη, τη φαντασία και το όνειρο».

Αφού αποφοίτησε από την Ακαδημία Καλών Τεχνών, επηρεασμένος από τον νεοιμπρεσιονιστικό πουαντιγισμό του Σινιάκ , δημιούργησε το έργο «Πολυτέλεια, Ηρεμία, Χαρά» (1904). Αυτός ο πίνακας πήρε την ιδέα του από το ποίημα του Μποντλέρ «Επίσκεψη στο νησί των Κυθήρων». Το ποίημα λέει: «Εκεί, όλα είναι όμορφα, τακτοποιημένα, φανταχτερά, ήρεμα και γεμάτα χαρά».

Αυτός ο πίνακας καταδεικνύει την τεράστια δημιουργική ικανότητα του Ματίς ως χρωματιστή. Ο συνδυασμός ροζ, κίτρινων και μπλε κουκκίδων αποπνέει μια αίσθηση ευτυχίας και χαράς . Αυτός ο πίνακας του χάρισε τον θαυμασμό πολλών νέων ζωγράφων.

Αρχικά, ο Ματίς δεν ήταν ευχαριστημένος με τον τρόπο που η γραμμή και το χρώμα συνεργάζονταν στο έργο Πολυτέλεια, Γαλήνη, Χαρά. Η τέχνη του Γκωγκέν τον έκανε να χρησιμοποιήσει ένα διακοσμητικό στυλ . Έλυσε το πρόβλημα μεταξύ γραμμής και χρώματος χρησιμοποιώντας επίπεδα μπλοκ χρώματος, με καμπύλες, ρέουσες γραμμές να τα χωρίζουν.

Το έργο «Η Χαρά της Ζωής» του Ματίς   ολοκληρώθηκε μετά το 1905. Δείχνει γυναίκες σε ανατολίτικο στυλ να απολαμβάνουν τη ζωή σε μια όμορφη παραλία. Μια ομάδα γυναικών χορεύει σε κύκλο στο βάθος, σε αντίθεση με την ακινησία ενός γυμνού στο προσκήνιο.

Η ιδέα της έκφρασης ενός επίγειου παραδείσου ή μιας χρυσής εποχής μέσω των εικαστικών τεχνών χρονολογείται από την Αναγέννηση . Αν και ο Ματίς συχνά αντλούσε από αρχαία δυτικά θέματα, η έμπνευσή του προήλθε από την ανατολική τέχνη . Η τεράστια κλίμακα του πίνακα και ο συνδυασμός έντονων χρωμάτων προκάλεσαν αίσθηση εκείνη την εποχή.

Η σύγχρονη ιστορία της τέχνης θεωρεί το έργο «Η Χαρά της Ζωής» του Ματίς ως το πρώτο μεγάλο έργο του 20ού αιώνα . Προηγήθηκε των «Δεσποινίδων της Αβινιόν» του Πικάσο. Ενσαρκώνει την αισθητική αντίληψη του Φωβισμού, η οποία περιλαμβάνει έντονα χρώματα, απλά σχήματα, αρμονική σύνθεση και έντονο διακοσμητικό ενδιαφέρον.

Στο Salon d'Automne του 1905, ο Matisse παρουσίασε δύο άλλα έργα εκτός από αυτό: τα «Ανοιχτό Παράθυρο» και «Γυναίκα με Καπέλο» . Τα ζωντανά, παθιασμένα ζεστά χρώματα φαινόταν να έχουν απελευθερωθεί από τους περιορισμούς των ψυχρών χρωματικών μορφών, ένα βήμα μπροστά σε σύγκριση με τους Gauguin, Moreau και Bernard.

Το 1927, ο Ματίς έλαβε επιχορήγηση από το Ίδρυμα Κάρνεγκι . Πήγε στις ΗΠΑ και φιλοτέχνησε την περίφημη τοιχογραφία «Χορός». Αργότερα στη ζωή του, οι ρευματισμοί τον εμπόδισαν να ζωγραφίζει. Έτσι, χρησιμοποίησε κομμένα χρωματιστά χαρτιά για να φτιάξει διακοσμητικές εικόνες και δημιούργησε ένα μοναδικό στυλ .

Για να μελετήσει το ανθρώπινο σώμα, ο Ματίς στράφηκε στη γλυπτική. Δημιούργησε περίπου 70 γλυπτά καθ' όλη τη διάρκεια της καριέρας του. Η γλυπτική μορφών σε πηλό του επέτρεψε να συμπιέσει συμπαγείς μορφές σε μια δισδιάστατη επιφάνεια, επιτυγχάνοντας ένα ολιστικό αποτέλεσμα.

Ένα αντιπροσωπευτικό έργο τέχνης αυτής της περιόδου είναι ο «Σκλάβος». Η πόζα του «σκλάβου» θυμίζει τον «Περπατώντας Άνθρωπο» του Ροντέν. Αυτό φαίνεται να προμηνύει τη μετατόπιση στη γλυπτική του Ματίς από τα παραδοσιακά στυλ στη νεωτερικότητα .

 

Ο Ματίς αγαπούσε πολύ τη γλυπτική. Έτσι, το 1907 φιλοτέχνησε το έργο του «Ξαπλωμένο Γυμνό Ι». Βασίζεται στην ελαιογραφία του «Μπλε Ανθρώπινη Φιγούρα» από τότε, αλλά μετατράπηκε σε γλυπτό. Αργότερα, δημιούργησε έργα όπως «Διακοσμητική Φιγούρα» (1908), «Άνθρωπος Φίδι» (1909) και «Σταύρωση» (1910). Αυτά τα έργα δείχνουν πώς δοκίμασε νέα πράγματα με τη γλυπτική και πώς επηρέασαν βαθιά τη σύγχρονη γλυπτική.

Ο Φωβισμός, ένα εξέχον μοντερνιστικό κίνημα , χάθηκε στην αφάνεια μετά το 1908. Αλλά για τον Ματίς, ο Φωβισμός δεν ήταν η διαμόρφωση του στυλ του, αλλά μάλλον μια αρχή. Ο Μπρακ αργότερα έγινε δάσκαλος του Κυβισμού . Ο Ρουώ κλήθηκε από Γερμανούς Εξπρεσιονιστές να συμμετάσχει στην έκθεσή τους και έγινε ένας από τους λίγους μεγάλους θρησκευτικούς ζωγράφους στη μοντέρνα τέχνη. Οι περισσότεροι Φωβιστές καλλιτέχνες, ωστόσο, αργότερα χάθηκαν στην καθημερινή τους εργασία και στην αφάνεια.

Μετά τον Φωβισμό, ο Ματίς συνέχισε την εξερεύνησή του. Μέχρι το 1920, χρησιμοποίησε διαφορετικές ελεύθερες μεθόδους για να δημιουργήσει έναν νέο ζωγραφικό χώρο . Είχε μάλιστα και μια σύντομη κυβιστική περίοδο. Το διάσημο έργο του «Αρμονία στο Κόκκινο» (1911) διαφέρει από τον προηγούμενο ιμπρεσιονιστικό πίνακά του «Το Τραπέζι». Φαίνεται να δείχνει μια άλλη μεγάλη αλλαγή στην τέχνη του Ματίς.

Ο Ματίς δεν χρησιμοποίησε την παραδοσιακή προοπτική. Αντίθετα, χρησιμοποίησε χρωματικά ταίρια και καμπύλες γραμμές για να δημιουργήσει μια νέα αίσθηση του χώρου - και ενός παράξενου, εξωτικού, μυστηριώδους νέου κόσμου. Μεταξύ 1907 και 1910, συνέχισε να εξερευνά πώς η γραμμή, το χρώμα και ο χώρος συνεργάζονται. Επικεντρώθηκε στα αγαπημένα του χαρούμενα θέματα : τον παράδεισο και τη Χρυσή Εποχή. Το πιο διάσημο από αυτά είναι «Ο Χορός», ζωγραφισμένο το 1909, ένα θέμα που είχε προηγουμένως παρουσιαστεί στην μακρινή θέα του «Η Χαρά της Ζωής».

 

　　Μεταξύ 1910 και 1913, ο Ματίς πήγε στην Ισπανία και το Μαρόκο. Ζωγράφισε τα πιο φωτεινά τοπία της ζωής του - αυτά δείχνουν πόσο αγαπούσε το φως του ήλιου και τα ασυνήθιστα τοπία. Η εξερεύνηση του Κυβισμού ξεκίνησε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. 

Αξιοσημείωτα έργα του περιλαμβάνουν τις « Παραλλαγές μιας Νεκρής Φύσης στο Ντελίμ » (1915-1917) και «Οι Μαροκινοί» (1916). Οι κυβιστικοί πίνακες του Ματίς δεν περιείχαν ποτέ αποσπασματικά αντικείμενα. Μέσα από αυτά τα έργα, εκπαιδεύτηκε στη γεωμετρία και την απλοποίηση αντικειμένων , αποφεύγοντας την υπερβολική διακόσμηση. «Το Μάθημα Πιάνου» (1916-1917) είναι το πιο ξεχωριστό και επιτυχημένο κυβιστικό έργο του. Ο Ματίς χρησιμοποίησε μεγάλες περιοχές ζωηρών χρωμάτων σε μια αφηρημένη διάταξη. 

Μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Ματίς δημιούργησε έναν μεγάλο αριθμό ζωγραφικών έργων με μορφές. Αυτοί οι πίνακες είτε διέθεταν έντονη αίσθηση φόρμας είτε βασίζονταν κυρίως στη γραμμή. Στα τελευταία του χρόνια, ο Ματίς πειραματίστηκε με τις χρωματικές σχέσεις μέσω κομμένων χρωματιστών χαρτιών. Χρησιμοποίησε αυτή τη μοναδική φόρμα για να επιτύχει όμορφα διακοσμητικά εφέ σε εικονογραφήσεις βιβλίων και εσωτερική διακόσμηση .

Μέχρι το 1950, τα μπλοκ χρώματος στους πίνακές του είχαν αρχίσει να αποκτούν μια ανεξάρτητη ποιότητα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Ματίς εξασθενούσε όλο και περισσότερο. Άρχισε να χρησιμοποιεί χρωματιστά κομμένα χαρτιά - αυτός έγινε ο κύριος τρόπος δημιουργίας τέχνης στα τελευταία του χρόνια. Κομμάτια χαρτιού ζωγραφίζονταν πρώτα σύμφωνα με τις προδιαγραφές του, στη συνέχεια κόβονταν και συναρμολογούνταν στον καμβά. Τα έντονα χρωματικά εφέ που επιτεύχθηκαν στα μεταγενέστερα έργα του είχαν μεγάλη σημασία για τους νεότερους καλλιτέχνες που ζωγράφιζαν.

Σχετικά με εμάς